·       ویژگیهای انسان کامل از دیدگاه راجرز

1- آمادگی کسب تجربه :

انسانی که هیچ گونه شرایط بازدارنده احساس ارزشمندی را نداشته باشد از آزادی تجربه همه احساسات و گرایشها برخوردار است از آنجا که هیچ احساسی تهدید کننده نیست در برابر آنها حالت دفاعی نمی گیرید. بنابراین آمادگی کسب تجربه ضد حالت تدافعی است هرگونه حس یا احساسی خواه درونی یا بیرونی بدون تحریف یا مانعی به سلسله اعصاب منتقل می شود. چنین انسانی به خوبی طبیعتش را می شناسد و هیچ یک از جنبه های شخصیتش بسته و پوشیده نیست.

 

2- زندگی هستی دار:

انسان با کنش کامل در هر لحظه هستی زندگی همه جانبه دارد هر تجربه ای برای او چنان تازه است که گویی پیش از آن هرگز وجود نداشته است.

چون انسان سالم برای کسب هر تجربه ای آماده است شخصیت یا خود را با هر تجربه تازه ای پیوسته تحول و تکامل یابد حال آنکه شخص تدافعی باید هر تجربه تازه ای را تحریف کند تا آن را با خود سازگار سازد ساختار خود او بر پایه پیش داوریهاست و از این رو تجربه ها باید به قالب آنها درآیند.

البته انسان با کنش کامل انطباق پذیر است چرا که ساختار خود او برای کسب تجربه های تازه پیوسته آماده است چنین شخصیتی سخت و صلبی ندارد و پیش بینی پذیر نیست در نتیجه او می گوید « آنچه لحظه ای بعد خواهم بود یا آنچه لحظه ای بعد خواهم کرد حاصل همان لحظه است و نمی تواند توسط خودم یا دیگران پیش بینی شود.

 

3- اعتماد به ارگانیسم خود:

بهترین راه برای فهمیدن این اصل رجوع به تجربه خود راجرز است او می نویسد هرگاه احساس شود فعالیتی ارزش انجام دادن را داشته باشد باارزش است به عبارت دیگر راجرز احساس را از عقل قابل اعتمادتر می داند. انسان با کنش کامل می تواند بر اساس جوشش ها یا محرکهای آنی و شهودی عمل کند. در چنین رفتاری خودانگیختگی و آزادی بسیار هست اما به معنای عملکرد و ناسنجیده و بدون توجه به نتایج و عواقب آن نیست.

در واقع کسی که بر اساس عقل و منطق عمل می کند به تعبیری درمانده وناتوان است زیرا به هنگام تصمیم گیری عواطف را در نظر نمی گیرد از سوی دیگر تصمیم های انسانی تدافعی بر اساس چیزی است که رفتارش را هدایت می کند برای مثال او از این ترس دارد که مردم درباره اش چه فکر می کنند یا مبادا اصول نزاکت را رعایت نکرده باشد یا احمق به نظر برسد چون انسانی تدافعی هیچ چیز را به طور کامل تجربه نمی کند. اطلاعات دقیق وکاملی از همه جنبه های یک موقعیت در اختیار ندارد .

 

4- احساس آزادی:

به نظر راجرز هر چه انسان از سلامت روان بیشتری برخوردار باشد آزادی عمل و انتخاب بیشتری را احساس و تجربه می کند . انسان سالم می تواند بدون ممنوعیت فکر و عمل خود آزادانه انتخاب کند.

انسان تدافعی از لذت این گونه  احساس آزادی بهره مند نیست شاید رفتار خاصی را انتخاب کند اما نمی تواند انتخاب آزاد خود را به عمل واقعی تبدیل کند.

 

5- خلاقیت :

همه انسانهائی که دارای کنش و کارکرد کاملند بسیار خلاقند با توجه به سایر ویژگیهای آنها ممکن نیست که خلاق نباشند کسانی که آمادگی کسب تجربه ها را دارند به وجود خویش اعتماد می ورزند و در تصمیم ها و کارهای خود انعطاف پذیرند به قول راجرز خود را در زندگی خلاق در همه زمینه های هستی خویش بیان می کنند بعلاوه رفتارشان خود انگیخته و در پاسخ به محرکهای محیط خود دگرگونی پذیر و گسترش پذیر و بالنده هستند.

انسان خلاق با محدودیتهای اجتماعی و فرهنگی ، همرنگی یا سازش فعل پذیر نشان نمی دهد چرا که اینها حالت تدافعی ندارد و دلبسته ستایش دیگران از رفتار خود نیستند البته اگر بخواهند می توانند با مقتضیات وضعیت خاص همرنگی به ارضای نیازهای خودشان کمک کند و آنها را توانا سازد تا خود را به بهترین وجه بپرورانند.

انسان تدافعی که از احساس آزادی برخوردار نیست دروازه ی بسیاری از تجربه ها را به روی خویش بسته است. او با رهنمودهای از پیش تعیین شده زندگی می کند رهنمودهایی که نه خلاق است و نه خودانگیخته توجه چنین شخصی بیشتر معطوف به این است که زندگی را مطمئن و پیش بینی پذیر سازد. و به جای مبارزه جدی و انگیزش هیجان از تنشها بکاهد این شیوه زندگی سخت و صلب خاک مساعدی برای پرورش خلاقیت نیست.

بطور کلی راجرز ویژگی های اشخاص کامل را این گونه بیان می کند:

·        آگاهی از تمام تجربه ها ، گشودن  به احساسهای مثبت به علاوه احساسهای منفی

·        تازگی ادراک درمورد تمام تجارب

·        اعتماد به رفتار و احساسهای خود شخص

·        آزادی  انتخاب بدون بازداریها

·        خلاقیت و خودانگیختگی

·        نیاز مستمر به رشد ، تلاش کردن برای به حداکثر رسانیدن توانش خود

اشخاص کامل در هر لحظه بطور کامل و پربار زندگی می کنند . تمام تجربیات تازه و توان را دارند تجربیات را نمی توان پیش بینی کرد ولی اشخاص کامل به جای اینکه صرفا آنها را مشاهده کنند به طور کامل در آن شرکت می جویند.

اشخاص کامل به ارگانیسم خودشان اعتماد می کنند منظور راجرز از این جمله این است که اشخاص کامل به جای اینکه توسط داوری دیگران معیار های اجتماعی ، یا قضاوتهای عقلانی شان هدایت شوند به واکنشها و پاسخ های خودشان اعتماد می کنند راجرز نوشت من یادگرفته ام که کل احساس ارگانیسم من از یک موقعیت قابل اعتمادتر از عقل من است منظور این نیست که اشخاص کامل اطلاعات ناشی از عقل یا افراد دیگر را نادیده می گیرند بلکه منظور این است که تمام اطلاعات پذیرفته می شوند و با خود پنداری شخص کامل همخوان هستند هیچ چیزی تهدید کننده نیست تمام اطلاعات را می تواند درک  نموده و ارزیابی کند و تصمیم نهایی رفتار کردن در موقعیتی بخصوص از بررسی همه داده های تجربه ای بدست می آید. راجرز برای مشخص کردن شخص کامل کلمه شکوفا کننده را بکار برد نه شکوفا شده کلمه دوم به شخصیت پرداخته شده یا راکد اشاره دارد که مورد نظر راجرز نیست رشد خود همیشه در حال پیشروی است . کامل بودن مسیر است و نه مقصد اگر تلاش و پیشرفت متوقف شود شخص خودانگیختگی ، انعطاف پذیری ، گشودگی به تجربیات جدید را از دست می دهد